Wskaźnik de Ritisa – co to jest?

Wskaźnik de Ritisa to parametr pomocny m.in. w ocenie stopnia uszkodzenia wątroby. Jakie są przyczyny wzrostu bądź spadku jego wartości i jak go obliczyć?

Wskaźnik de Ritisa – co to jest?

Wskaźnik de Ritisa to stosunek aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AST) do aminotransferazy alaninowej (ALT) w surowicy. Został opisany w 1957 przez Fernando de Ritisa jako enzymatyczny test diagnostyczny dla ostrego wirusowego zapalenia wątroby. Służy do różnicowania przyczyn uszkodzenia wątroby lub hepatotoksyczności (cecha niektórych substancji, które mogą uszkadzać wątrobę). Przedstawia ciężkość i postęp choroby. Podwyższona wartość współczynnika de Ritisa przewiduje długoterminowe powikłania.

W miarę postępu badań znaczenie wskaźnika de Ritisa rozszerzyło się poza choroby wątroby i obejmuje takie schorzenia jak choroby układu krążenia i COVID-19. Może również służyć jako prognostyczny (przyszłościowy) biomarker śmiertelności w różnych populacjach pacjentów.

📌 Przeczytaj: Co jeść przy chorej wątrobie? Zasady diety wątrobowej

Wskaźnik de Ritisa – jak obliczyć?

Wskaźnik de Ritisa to stosunek aktywności aminotransferazy asparaginianowej (AST) do aktywności aminotransferazy alaninowej (ALT) w surowicy. Wylicza się go wtedy, gdy AST i ALT przekraczają wartości referencyjne (potocznie normy), które wynoszą 0-40 U/L dla obu parametrów zarówno u kobiet jak i u mężczyzn.

Wskaźnik de Ritisa – wzór:

Wskaźnik de Ritisa=AST / ALT

Wskaźnik de Ritisa – norma

Prawidłowe normy aktywności dla enzymów wątrobowych AST i ALT w surowicy dla kobiet i mężczyzn:

• aminotransferaza alaninowa ALT <40 U/L
• aminotransferaza asparaginianowa AST <40U/L

Jako zakres referencyjny dla wskaźnika de Ritisa zaproponowano wartości do 1,3 u mężczyzn i do 1,7 u kobiet.

Podwyższony wskaźnik de Ritisa

Aktywność ALT uważana jest za najważniejszy parametr martwicy hepatocytów. Enzym ten produkowany jest głównie w wątrobie, ale również w nerkach, mięśniu sercowym i mięśniach szkieletowych. W wyniku uszkodzeniu hepatocytów ALT przedostaje się z cytoplazmy komórki do krążenia, co w konsekwencji zwiększa jego aktywność w surowicy.

Największa aktywność AST występuje w mięśniu sercowym, wątrobie i mięśniach szkieletowych. Dużą aktywnością charakteryzują się też erytrocyty i komórki kanalików nerkowych. AST jest zlokalizowana w cytoplazmie komórki i w mitochondriach. Oznacza to, że zwiększenie aktywności tego enzymu nie jest swoiste dla chorób wątroby.

Oba te enzymy posiadają również różne okresy półtrwania (rozpadu): odpowiednio 47 h dla ALT i 17 h dla AST, co ma wpływ na ich stężenie w surowicy.

• AST/ALT >2 – taki wynik jednoznacznie przemawia za etiologią alkoholową (ciężkie alkoholowe zapalenie wątroby). Alkohol stymuluje uwalnianie AST (frakcji mitochondrialnej), obserwuje się również zmniejszoną aktywność ALT.
• AST/ALT >1,5 – alkoholowa choroba wątroby.
• AST/ALT >1 – wskaźnik może osiągnąć taką wartość w m.in. martwiczym uszkodzeniu wątroby, marskości, hemolizie, miopatiach, przy zawale serca, w chorobie tarczycy, po wysiłku fizycznym, a także przy obecności makro-AST (makroformy, czyli połączenia AST z IgG lub polimery tego enzymu).

📌 Sprawdź: Regeneracja wątroby – co warto wiedzieć?

Obniżony wskaźnik de Ritisa

• AST/ALT <1 – wartość ta może wskazywać na zapalne uszkodzenie wątroby, przewlekłe WZW typu B i C, ostre WZW typu A-E, ostre WZW spowodowane przez CMV (cytomegalowirus) lub EBV (Wirus Epsteina-Barr), stłuszczenie i stłuszczeniowe zapalenie wątroby, hemochromatozę dziedziczną, uszkodzenie przez leki i toksyny, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, niedobór alfa-1-antytrypsyny, chorobę Wilsona, celiakię.

Mgr Konstancja Krajewska