Nieprzyjemny zapach z pochwy – poznaj możliwe przyczyny

Nieprzyjemny zapach z pochwy to problem, z którym zmaga się wiele kobiet. Najczęstszą przyczyną pojawienia się nienaturalnego zapachu z pochwy jest waginoza bakteryjna, a w następnej kolejności: rzęsistkowica, infekcje grzybicze i inne choroby przenoszone drogą płciową. Brzydki zapach z pochwy może być też efektem obecności ciała obcego (np. zapomnianego tamponu) lub zmian hormonalnych. Diagnoza i leczenie tego typu dolegliwości wymaga dokładnej oceny klinicznej, w tym badania ginekologicznego i testów laboratoryjnych, które pozwalają na wykrycie infekcji lub zaburzeń w składzie naturalnej mikroflory dróg rodnych. Leczenie zależy od diagnozy i zwykle obejmuje antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze. Choć temat może być wstydliwy, nieprzyjemny zapach pochwy nie powinien być ignorowany. Szybka diagnoza i rozpoczęcie leczenia pozwalają przywrócić komfort i zdrowie intymne, a odpowiednia profilaktyka zmniejsza ryzyko nawrotów.

Biocenoza pochwy – równowaga, która chroni przed infekcjami

Pochwa jest narządem samooczyszczającym się, który u zdrowych kobiet naturalnie utrzymuje równowagę w składzie swojego mikrobiomu, którego większość stanowią pałeczki Gram-ujemne z rodzaju Lactobacillus. Bakterie te posiadają zdolność przekształcania glikogenu (cukru złożonego, magazynowanego w głębszych warstwach błony śluzowej pochwy) w kwas mlekowy, co jest kluczowe dla utrzymania prawidłowego, kwaśnego pH pochwy, mieszczącego się w przedziale od 3,8 do 4,5. Ta kwasowość hamuje namnażanie się patogennych bakterii i drożdży, co sprzyja zdrowemu środowisku pochwy oraz wpływa na zapach intymny. Niektóre szczepy pałeczek kwasu mlekowego wytwarzają także nadtlenek wodoru, który działa antyseptycznie.

Naturalna wydzielina pochwowa zmienia się wraz z cyklem menstruacyjnym. Zwykle jest bezwonna lub ma charakterystyczny, ale łagodny zapach indywidualny dla każdej kobiety. Zmiana jej koloru, konsystencji oraz pojawienie się intensywnej woni, szczególnie w połączeniu ze świądem, pieczeniem, obrzękiem lub bólem podczas współżycia, często świadczy o infekcji.

📌 Sprawdź: pH pochwy – jakie powinno być, jak sprawdzić i przywrócić prawidłowe

Na zapach pochwy wpływają również inne czynniki, m.in. zmiany hormonalne, faza cyklu miesiączkowego i nawyki higieniczne. Produkcja glikogenu jest ściśle związana z poziomem estrogenów, dlatego wszelkie zaburzenia hormonalne mogą wpływać na kwasowość środowiska pochwy i zwiększać ryzyko infekcji. W okresie rozrodczym odpowiedni poziom estrogenu wspiera namnażanie komórek nabłonka pochwy, co zwiększa produkcję glikogenu. W okresie menopauzy spadek poziomu estrogenu prowadzi do zmniejszenia produkcji glikogenu i zmian w mikrobiocie pochwy, co może skutkować wzrostem liczby mniej korzystnych bakterii, takich jak Streptococcus i Prevotella, co wpływa na zapach z pochwy.

Nieprzyjemny zapach z pochwy – przyczyny

Nieprzyjemny zapach z pochwy może mieć różne podłoże, jednak jego najczęstszą przyczyną jest tzw. waginoza bakteryjna (BV), czyli spadek liczby pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus), co prowadzi do wzrostu pH i namnażania patogenów, którymi są najczęściej bakterie beztlenowe, takie jak Gardnerella vaginalis, Mycoplasma hominis, Prevotella spp., Mobiluncus spp. Typowym objawem waginozy bakteryjnej jest uporczywy, „rybi” zapach, któremu może towarzyszyć wodnista, szara lub zielonkawa wydzielina oraz podrażnienie i świąd sromu.

Do czynników zwiększających ryzyko waginozy zalicza się m.in.:

• niewłaściwą higienę intymną (zarówno niedostateczną, jak i zbyt intensywną),
• korzystanie z basenów i jacuzzi (zwłaszcza publicznych),
• noszenie ciasnej, syntetycznej bielizny oraz używanie wkładek higienicznych w okresie poza menstruacją,
• leki, takie jak antybiotyki o szerokim spektrum działania, sterydy, leki immunosupresyjne czy preparaty hormonalne (np. antykoncepcja doustna, HTZ, tamoksyfen), które mogą zaburzać równowagę flory bakteryjnej,
• dietę bogatą w cukry proste, a ubogą w składniki odżywcze,
• palenie tytoniu,
• cukrzycę, ciążę i menopauzę,
• atrofię pochwy i nietrzymanie moczu.

Poza bakteryjną waginozą, źródłem nieprzyjemnego zapachu z pochwy mogą być także inne infekcje, takie jak rzęsistkowica oraz grzybica pochwy (kandydoza). Rzęsistkowica, wywoływana przez pasożyta Trichomonas vaginalis, może prowadzić do pojawienia się brzydko pachnącej wydzieliny u około 20% zakażonych kobiet. Z kolei infekcje drożdżakowe spowodowane przerostem grzybów z rodzaju Candida objawiają się pieczeniem, świądem i zmianami w wyglądzie wydzieliny z pochwy, jednak ich zapach jest zwykle „drożdżowy”, a nie rybi.

Nieprzyjemny zapach z pochwy może być również objawem innych infekcji przenoszonych drogą płciową (szczególnie jeśli towarzyszą mu dodatkowe symptomy, takie jak upławy, swędzenie, pieczenie czy ból podczas oddawania moczu), takich jak:

• opryszczka narządów płciowych (Herpes genitalis): infekcja wywoływana przez wirus HSV-1 lub HSV-2, objawiająca się bolesnymi pęcherzykami i owrzodzeniami w okolicach intymnych, które mogą prowadzić do wydzielania nieprzyjemnie pachnącej wydzieliny, zwłaszcza w fazie aktywnego zakażenia;
• chlamydioza: wywoływana przez bakterię Chlamydia trachomatis, której objawami są m.in. nietypowa wydzielina z pochwy i bóle w dole brzucha, nasilające się w trakcie stosunku lub oddawania moczu;
• rzeżączka: choroba przenoszona drogą płciową, wywoływana przez bakterię Neisseria gonorrhoeae, objawiająca się m.in. upławami o żółtawym lub zielonkawym zabarwieniu, bólami podbrzusza i pieczeniem przy oddawaniu moczu.

Wszystkie choroby infekcyjne dróg rodnych, bez względu na ich przyczynę i skalę objawów, wymagają wizyty u lekarza oraz wdrożenia odpowiedniego leczenia, dlatego bardzo ważne jest, aby ich nie lekceważyć.

Do pozostałych, nieinfekcyjnych przyczyn brzydkiego zapachu z pochwy należą m.in.: 

• menstruacja (z powodu rozkładu krwi, stanowiącej doskonałą pożywkę dla bakterii),
• zapomniany tampon lub inne ciało obce pozostawione w pochwie, 
• przebyte zabiegi i operacje ginekologiczne,
• zmiany hormonalne, 
• niewłaściwa higiena intymna, np. zbyt rzadkie mycie się, stosowanie agresywnych kosmetyków, naruszających naturalne pH, czy noszenie ciasnej, syntetycznej bielizny, która utrudnia wentylację,
• cukrzyca, szczególnie źle kontrolowana (wysoki poziom glukozy we krwi stwarza też korzystne warunki do rozwoju grzybów),
• stosowanie niektórych środków antykoncepcyjnych (np. krążków dopochwowych),
• stosunki płciowe, szczególnie z użyciem prezerwatyw — niektóre ich składniki mogą podrażniać błonę śluzową i wpływać na pH pochwy,
• złuszczające zapalenie pochwy (niezwykle rzadkie schorzenie, objawiające się intensywnym świądem, bólem przy współżyciu oraz pieczeniem),
• przewlekłe zapalenie narządów miednicy mniejszej.

Kobiety, które zauważą znaczne zmiany w zapachu, kolorze lub konsystencji wydzieliny z pochwy, powinny skonsultować się z lekarzem w celu postawienia właściwej diagnozy i rozpoczęcia leczenia.

Nieprzyjemny zapach z pochwy – kiedy udać się do lekarza i jakie badania wykonać?

Wystąpienie nieprzyjemnego zapachu z pochwy to sygnał, który powinien skłonić do wizyty u ginekologa, szczególnie jeśli:

• utrzymuje się przez kilka dni bez poprawy,
• wywołuje uczucie dyskomfortu,
• towarzyszą mu inne objawy, wskazujące na zakażenie, takie jak: gorączka powyżej 38°C, ból w dolnej części brzucha lub pleców, nudności i wymioty, nieregularne lub nietypowe krwawienia z pochwy, świąd, pieczenie, ból, upławy czy pęknięcia śluzówki w okolicach intymnych.

Podczas konsultacji lekarz przeprowadzi wywiad i badanie ginekologiczne, a następnie dobierze odpowiednie leczenie. Przydatnym narzędziem diagnostycznym jest test oceniający poziom pH pochwy. Prawidłowe pH wynosi od 3,6 do 4,5. Zaburzenie flory bakteryjnej powoduje jego wzrost, co może wskazywać na zakażenie bakteryjne, np. waginozę lub rzęsistkowicę. W przypadku infekcji grzybiczej pH zwykle pozostaje w normie.

Jeśli istnieje podejrzenie infekcji intymnej, lekarz może pobrać wymaz z pochwy do badania mikrobiologicznego. Pozwala to dokładnie określić rodzaj zakażenia i dobrać skuteczne leczenie. Po zakończeniu terapii często zaleca się stosowanie probiotyku dopochwowego w celu odbudowy naturalnej flory bakteryjnej i zapobiegania nawrotom.

Nieprzyjemny zapach z pochwy – leczenie i profilaktyka nawrotów

Nieleczona waginoza sprzyja namnażaniu różnych patogenów, zwiększając podatność na kolejne infekcje. Dlatego, podobnie jak przy każdej innej infekcji, warto jak najszybciej zgłosić się do ginekologa. W przypadku potwierdzenia bakteryjnego podłoża dolegliwości stosuje się antybiotyki – zwykle klindamycynę lub metronidazol, dostępne w postaci tabletek lub kremu dopochwowego. Objawy takie jak świąd, ból, nadmierne upławy czy pieczenie można łagodzić irygacjami lub przemywaniem roztworem chlorowodorku benzydaminy, który działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo i antyseptycznie. Po zakończeniu leczenia zasadniczego wskazane jest włączenie probiotyków dopochwowych, które pomagają odbudować naturalną florę bakteryjną, utrzymać prawidłowe pH pochwy i zmniejszyć ryzyko nawrotów.

Poza leczeniem farmakologicznym, pomocne jest także zadbanie o prawidłowe nawyki, które przyspieszają powrót do zdrowia i są podstawą profilaktyki, zmniejszającej ryzyko ponownej infekcji w przyszłości. Kluczowe znaczenie ma właściwa higiena – należy unikać intensywnego mycia wnętrza pochwy i irygacji, które mogą zaburzyć naturalną florę bakteryjną i nasilać problemy z zapachem. Regularne wizyty kontrolne oraz korzystanie z opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego umożliwiają wczesne wykrycie infekcji. Kluczowe znaczenie ma także edukacja seksualna, która sprzyja odpowiedzialnym zachowaniom. Dieta również ma wpływ na zdrowie pochwy. Spożywanie produktów bogatych w probiotyki, takich jak jogurt naturalny, może wspierać równowagę mikroflory. Odpowiednie nawodnienie i zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce wspierają ogólną odporność organizmu, co może pośrednio wpływać na kontrolę zapachu.

Uważna obserwacja wszelkich zmian zapachu, upławów i ogólnego stanu zdrowia pochwy jest również bardzo istotna. Jeśli zapach utrzymuje się lub się nasila, należy skonsultować się z lekarzem. Wspomagająco można korzystać z domowych testów pH, jednak nie powinny być one stosowane w zastępstwie wizyt lekarskich. Domowe sposoby – takie jak higiena, odpowiednia bielizna, dieta i aktywność fizyczna – wspierają zdrowie intymne, ale nie zastępują profesjonalnej diagnostyki i leczenia.